Hoe een pandemie kan bijdragen aan onderzoek naar infectieziekten

Veel van de programma’s die Prof. dr. Eric van Gorp, internist-infectioloog & viroloog [Erasmus MC] voor MEDtalks maakt, gaan over ‘emerging’ infecties. Oftewel infecties die potentie hebben om problemen te veroorzaken. “Tegenwoordig worden dat vaak infecties met een pandemische dreiging genoemd, maar het is goed te beseffen dat we eerder en vaker met epidemische uitbraken te maken zullen hebben." 

Momentum

Het moment dat een infectie om zich heen grijpt, is vaak kort en dus plaatselijk, een epidemische verheffing. In die korte periode is er niet altijd voldoende tijd en ruimte om onderzoek te doen naar de oorzaak en de langetermijngevolgen van een uitbraak. Van Gorp pleit dan ook voor een bredere aanpak wanneer het gaat om onderzoek naar en de aanpak van infecties, zodat de uitkomsten ook toepasbaar worden op andere infecties.

Om dat momentum te illustreren blikt van Gorp terug op de afgelopen jaren, waaronder zijn rol in de informatieverstrekking rondom het Zika-virus, een infectieziekte welke schadelijk kan zijn voor de zwangerschap. In dit deel van de wereld was het destijds relatief eenvoudig om tegen zwangere vrouwen te zeggen: ‘reis maar even niet naar de gebieden waar het virus voorkomt’. Maar voor de vrouwen die in die gebieden wonen, verliep de voorlichting heel anders. Die mensen hadden geen keus. Hier lag de focus dus op voorlichting over zwanger worden en de zwangerschap uitstellen. Van Gorp: “Zika speelde in 2016, dat is helemaal niet zo lang geleden. Nu hoor je er nog maar weinig over. Daarvoor was Ebola groot in het nieuws, ook dat is nog maar 10 jaar geleden. Je ziet dus vaak dat het momentum om kennis te vergaren en onderzoek te doen, kort is. Dat is inherent aan infecties met een epidemische verspreiding, maar betekent ook dat we de onderzoeksstructuur moeten inrichten zodat we bij dit soort infecties snel kunnen schakelen en snel onderzoek kunnen starten.”  

Onderzoek naar long COVID-19 

Een uitzondering op de regel is COVID-19. Hoewel onder het grote publiek de aandacht afneemt, zien we dat in het onderzoeksveld gelukkig nog niet gebeuren. De impact van COVID-19  was en is groot en heeft ons wereldwijd naast de medische gevolgen ook op maatschappelijk en economisch niveau geraakt. Dat heeft geresulteerd in meer tijd en budget voor onderzoek. Hopelijk komen de resultaten van het COVID-19 onderzoek ook de kennis over andere [luchtweg] infecties ten goede. 

Niet alleen wordt nog onderzoek gedaan naar de oorzaak, gevolgen en behandeling van COVID-19, inmiddels wordt er ook steeds meer bekend - en breed besproken - over long COVID. Naar verwachting besteedt van Gorp hier ook aandacht aan in een MEDtalks Corona Update later dit jaar. “Ik denk dat we nog veel niet weten over long COVID. Het is nu een erkende entiteit en dat is wel al heel wat. Er wordt veel geld vrijgemaakt voor onderzoek, dat is goed en dat is ook terecht. Naast het onderzoek naar de psychologische gevolgen van long-COVID wordt veel werk naar de pathogenese gedaan, dus onderzoek naar de onderliggende oorzaak van het ziektebeeld. 

Uitkomsten onderzoek long COVID-19 mogelijk toepasbaar op andere infecties

Zelf denk ik dat we dit soort langdurige gevolgen bij andere infecties ook zien. Maar omdat het vaak om uitbraken op kleinere schaal gaat die zich in een kortere periode afspelen komen de gevolgen mogelijk minder duidelijk in beeld.Ik hoop dat de uitkomsten van de studies naar long COVID, ook toepasbaar zijn op andere infecties”. 

Evenwichtige programma’s

In samenwerking met MEDtalks werkt van Gorp aan programma’s met het doel kennis over infectieziekten te vergroten en daarbij ook in te spelen op de actualiteit. Belangrijk is ook het belichten van de samenhang tussen mens, dier en omgeving als het gaat om verspreiding van infectieziekten. Vaak gaat het niet om één specifieke infectie, maar om een groep van ziekteverwekkers. Vanuit die gedachte  zet van Gorp zich in om bewustwording te creëren onder professionals en het grote publiek. “Infecties horen bij ons. Virussen en bacteriën houden ons ook gezond, de samenstelling van ons microbioom is essentieel voor onze gezondheid. Het idee om alles uit te willen roeien is helemaal geen oplossing. Ten eerste kan het niet, en ten tweede zouden we onszelf daarmee de das omdoen. In het licht van infectieziekten preventie is het evenwicht tussen mens, dier en omgeving belangrijk, sterker de hoeksteen” besluit van Gorp.

Over Eric van Gorp

Naast het behandelen van patiënten, leidt van Gorp een onderzoeksgroep voor ‘emerging’, opkomende virusinfecties zoals Dengue, Ebola, Zika en COVID-19. Hij is supervisor van de vaccinatiepolikliniek / reizigerspolikliniek en is betrokken bij vaccin effectiviteitsstudies in risicogroepen en het optimaliseren van vaccinatie implementatiestrategieën. Van Gorp leidt een internationaal jongerenprogramma [www.viruskenner.nl] rond infectieziekten in een aantal landen, waaronder Nederland, Italië, België en Suriname. In dit programma wordt kennis overgedragen om zo interesse en bewustzijn te creëren.  Jongeren leren wat een ziekteverwekker is, hoe bacteriën en virussen worden overgedragen en wat zij zelf kunnen doen om de overdracht en een infectie te voorkomen. Van Gorp: “Als je die kennis hebt, hoe kun je die kennis verspreiden zodat ook anderen hun voordeel kunnen doen? Kennis als antivirus is de slogan.”