De diagnose: klinisch redeneren rondom hematologische ziektebeelden

Het belang van klinisch redeneren in het ziekenhuis is groot, de kwaliteit van zorg stijgt namelijk bij een goede klinische redenatie. Het kan uitdagend zijn voor AIOS om een goede diagnose te stellen, omdat er zoveel complexiteit kan zitten in casussen en er vele mogelijke uitkomsten zijn bij verschillende symptomen. De AIOS werkt veelal vanuit een aangeleerd stappenplan, terwijl een ervaren arts ook kan redeneren vanuit herkenning en ervaring. Hoe komt een goede diagnose dan tot stand? 

De gedachtegang van een arts bij klinisch redeneren

Om tot een diagnose te komen, zijn voor een arts verschillende dingen belangrijk, zoals context en opgedane ervaring. Met dit in het achterhoofd wordt het verhaal dat de patiënt vertelt aangehoord en verscherpt, onderzoeksgegevens worden opgevraagd en geanalyseerd. Daaruit volgt een probleemstelling waarna een hypothese volgt die wordt getoetst. Soms is daarna aanvullend onderzoek nodig om tot een nieuwe hypothese te komen. Daarna volgt een diagnose. “Er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden, en iedere expert heeft zijn of haar eigen denkwijze. Het is belangrijk algemene klinisch redeneervaardigheden te blijven oefenen” - Dr. Daan Castelijn, internist-hematoloog bij het Amsterdam UMC. 

Differentiaal diagnostisch te blijven denken: een uitdaging

Dat differentiaal denken is niet eenvoudig. Soms komen er patiënten met een bepaald ziektebeeld op de afdeling, waarbij de differentiaaldiagnose “zó enorm groot is, dat je een heel goed plan moet bedenken om dit te analyseren”, zegt Peter te Boekhorst, internist-hematoloog van het Erasmus MC. “Je wilt niet teveel middelen inzetten, maar soms heb je bijna geen keuze bij zo een brede differentiaaldiagnose”. 

Maar, bepaalde woordkeus of het achterwege laten van teveel informatie over de patiënt kan artsen ook de verkeerde richting in sturen. Lisanne Beugelink, AIOS interne geneeskunde in het Amphia Ziekenhuis: “Ik vind het heel leerzaam om te zien hoe hematologen al redenerend tot de diagnose komen. Daarbij heb ik geleerd dat een bepaalde presentatie van een casus je op het verkeerde been kan zetten en dat het belangrijk is om breed differentiaal diagnostisch te blijven denken".

Reflecteren

Om te kunnen redeneren en later ook sneller te herkennen en op intuïtie te kunnen bouwen, is reflecteren van belang. Je stappen nagaan, waar miste informatie of wat was overbodig. Wees eerlijk, zou je de gelopen route nog eens lopen? 

Leer klinisch redeneren

In het programma ‘De Diagnose’ volgen we het denkproces van artsen terwijl ze een diagnose stellen, wat zorgt voor prikkelende discussies met verschillende invalshoeken. U denkt actief mee over een casus die door een van uw AIOS collega’s wordt gepresenteerd.
In deze eerste driedelige serie worden drie patiënten met een hematologische ziekte voorgelegd met daarin aandacht voor de ziektegeschiedenis, anamnese en de resultaten van het lichamelijk en aanvullend onderzoek. Aan u de taak om eerst een differentiaal diagnose te stellen en later uw definitieve diagnose te geven.

De uitzendingen worden geleid door dr. Daan Castelijn, internist-hematoloog bij het Amsterdam UMC. Hij stelt dat ‘De Diagnose’ dé manier is om klinisch redeneren te oefenen, wat één van de belangrijkste facetten van het vak is. En daar heeft hij gelijk in, want het geeft u niet alleen verschillende invalshoeken om klinisch redeneren te benaderen, ook krijgt u nieuwe inzichten over hematologische ziektebeelden.